Ζούμε στον κόσμο του Φίλιπ Ντικ

Διατρέχοντας τα εκατό τόσα ονόματα των συγγραφέων που κέρδισαν το Νόμπελ Λογοτεχνίας, παρατηρώ τη μακαριότητα της Σουηδικής Ακαδημίας απέναντι στο λογοτεχνικό γίγνεσθαι της εποχής μας. Δύο είδη γέννησαν -ή, έστω βάφτισαν και κωδικοποίησαν,- ο19ος και ο 20ος αιώνας: την Αστυνομική Ιστορία –Crime Novel- και την Επιστημονική Φαντασία. Και είναι τα δύο είδη που απουσιάζουν από τις επιλογές της Ακαδημίας. Ναι, η Λέσσινγκ έγραψε και Επ. Φαντασία. Ναι, ο Φώκνερ (μπορείς να πεις ότι) έγραψε και αστυνομικά –και σίγουρα κάποιοι ακόμα που δεν τους ξέρω,- αλλά εδώ μιλάω για τους δημιουργούς που έφτιαξαν τους νόμους και έγραψαν τα αριστουργήματα των ειδών.
Κατανοώ ότι είναι δύσκολο να δώσεις το Νόμπελ στον Φίλιπ Κ. Ντικ. Δεν έχει ένα «αποφασιστικό», ένα σπουδαίο βιβλίο –και τα εξώφυλλα του σίγουρα αποθαρρύνουν τους literati. Όμως τα θέματά του, ο κόσμος του, είναι δημιουργίες πολύ πιο πρωτότυπες και ουσιαστικές από τους truisms του Σαρτρ. Ζούμε στον κόσμο του Ντικ. Ο Σαρτρ είναι σαν να μην υπήρξε.
Είναι αδιανόητο να μην αποτυπώνεται κάπου στην ιστορία του βραβείου, ο «διάλογος» των κυνηγών του εγκλήματος, των criminal investigators. Η χεγκελιανή τριπλέτα Σέρλοκ Χολμς – Πουαρώ – Σπαίηντ/Μάρλοου, ή αλλιώς ίχνη – κίνητρα – πείρα/κοινός νους/δράση. Κατανοώ ότι είναι δύσκολο να δώσεις το Νόμπελ στην Άγκαθα Κρίστι ή τον Χάμμετ, αλλά δεν το κατανοώ! Αν δεν μπορείς να διακρίνεις ποιες είναι οι πραγματικές καινοτομίες μιας τέχνης δεν είσαι literate, είσαι κυράτσα του Παρνασσού.
Ο γελοίος όρος «νεωτερικός» χρησιμοποιείται για να αποδώσει τα χαρακτηριστικά που υποτίθεται ότι κάνουν την εποχή μας διαφορετική από όλες τις προηγούμενες. Ένα από τα χαρακτηριστικά είναι η επιστημονική μέθοδος. Και το λογοτεχνικό είδος που δραματοποιεί τις συνέπειές της στη συνείδηση και την κοινωνία, η Επιστημονική Φαντασία, απουσιάζει από τις επιλογές της Ακαδημίας!
Αν υπάρχει ένα είδος που άλλαξε ριζικά και για πάντα την αναγνωστική εμπειρία, τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζει ο αναγνώστης μια πλοκή, είναι η αστυνομική ιστορία. Και αυτή επίσης απουσιάζει από τις επιλογές της Ακαδημίας.
Θα πει κάποιος ότι υπάρχουν ειδικά βραβεία για αυτά τα είδη. Όμως η αναγνώρισή τους με το καθολικό βραβείο λογοτεχνίας θα σήμαινε ότι αναγνωρίζεται ότι ΑΥΤΑ είναι τα μεγάλα έργα, οι λογοτεχνικές καινοτομίες της εποχής μας. Όχι τα αναμασήματα κοινωνικών τοιχογραφιών τύπου Τολστόι και Ουγκώ από τον Πάστερνακ και τον Σολόχωφ –λογοκλόπο μεταξύ άλλων. Αλλιώς η Μάργκαρετ Μίτσελ και τα Πουλιά Πεθαίνουν Τραγουδώντας, γιατί όχι δηλαδή;…
Ίσως γράψω κάτι ακόμα για τα Νόμπελ.

Χαρίτων Χαριτονίδης