“American Beauty”, 1999, του Σαμ Μέντες με τους Κέβιν Σπέισι, Ανέτ Μπένινγκ.
Ο Λέστερ, σαραντάρης παγιδευμένος σε μια ανούσια δουλειά και μια άχαρη οικογενειακή ζωή, θα προσπαθήσει να ξεφύγει από τον κλοιό, αλλάζοντας εργασιακό περιβάλλον, επιχειρώντας να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις του με τη γυναίκα και την κόρη του και κυρίως ελπίζοντας ότι θα κερδίσει τον έρωτα της νεαρής φίλης της τελευταίας.
Στην πρώτη αυτή ταινία του Μέντες διαφαίνεται αμέσως η αντιπαράθεση ανάμεσα στο Είναι και το Φαίνεσθαι: η επιφανειακή εικόνα της ευτυχίας που βασίζεται στην αφθονία και την κατανάλωση και από την άλλη, το άτομο, σε φοβερή συναισθηματική ένδεια και υπαρξιακή αγωνία, να πνίγεται μέσα σε μια γενικευμένη αδιαφορία για τις πραγματικές του ανάγκες, ζώντας σε μια κοινωνία χωρίς αυθεντικότητα, όπου οι ανθρώπινες σχέσεις είναι καταδικασμένες στην αποτυχία. Το κάθε μέλος της οικογένειας του ήρωα είναι σε μια αναζήτηση ιδεώδους, πολύ μακριά από το δικό του: η φιλόδοξη, μανιακή με την καθαριότητα, γυναίκα καριέρας σύζυγος, έχει αναγάγει σε αντικείμενο τον άντρα της ( φοβερή ατάκα: to keep a dick in a tupperware container (!) ) και αναζητάει κάποιον πιο επιτυχημένο από αυτόν, η κόρη εξοικονομεί από τώρα τα χρήματα των σπουδών της-έχοντας παρόλα αυτά έναν ερωτικό φίλο με συνήθειες μάλλον περιθωριακές που μόλις έχει βγει από το ψυχιατρείο, προκαλώντας την υστερία της μητέρας της. Το σύγχρονο άτομο εμφανίζεται αλλοτριωμένο από την εικόνα που θέλει να δώσει στους άλλους για το ίδιο. Ποιας φύσης είναι λοιπόν η απόδραση που ονειρεύεται ο μεσόκοπος μικροαστός ήρωάς μας; Η αισθητική απόδραση, το πάθος και το όνειρο είναι η μόνη πραγματικότητα που έχει μπροστά του. Δρώντας παθητικά και πάλι, επιλέγει να ερωτευθεί-εννοείται χωρίς ανταπόκριση- μια δροσερή έφηβη. Οι προσπάθειές του να ξανανιώσει νέος, σωματική άσκηση, κάπνισμα χόρτου, αλλαγή δουλειάς με αυτή που έκανε έφηβος ( παρόλα αυτά δεν υιοθετεί και την εφηβική απόφαση της φυγής από την οικογενειακή εστία), νεανικός έρωτας, δεν είναι φυσικά αυτές που θα φέρουν μια εσωτερική γαλήνη και ηρεμία στην επαναστατημένη του ψυχή: ο τρόπος του, παρότι μάλλον παθητικός- ξεκόβει την επαφή με την οικογένεια κλεισμένος στο γκαράζ, σαν να διαλέγει έναν καινούργιο εκούσιο πια εγκλεισμό- είναι αυτός που θα τον φέρει σε συμφιλίωση με τον εαυτό του και τον κόσμο που τον περιβάλλει. Η προσωπική του απελευθέρωση συνίσταται στο ότι καταλαβαίνει πως η ευτυχία και η ομορφιά δεν κρύβονται στην επιφάνεια των υλικών πραγμάτων και του κονφορμισμού, αλλά αντίθετα σε όλα αυτά που ξεφεύγουν από αυτά τα όρια και τη συνείδηση ότι δεν μπορεί να τα κατακτήσει πλήρως: « υπάρχουν τόσες ομορφιές στον κόσμο, καμιά φορά νιώθω ότι με κατακλύζουν, ότι δεν αντέχω, η καρδιά μου φουσκώνει σαν μπαλόνι και τότε καταλαβαίνω ότι πρέπει να χαλαρώσω, ότι πρέπει να σταματήσω να γαντζώνομαι σε αυτές, γιατί όλο αυτό γλιστράει επάνω μου σαν βροχή. Τότε δεν μπορώ να νιώσω τίποτα άλλο από ευγνωμοσύνη για κάθε στιγμή από την ασήμαντη μικρή ζωή μου». Τα λόγια αυτά του Λέστερ θα μπορούσαν να είναι η απάντηση σε όλες αυτές τις υπάρξεις που σαν αυτόν ζουν στη δυστυχία γιατί πιστεύουν ότι τις καταπιέζει ένα πλαίσιο που τις αγνοεί περιφρονητικά. Η ειρήνη με τον εαυτό του συμπαθή αυτού loser, έρχεται από την αποδοχή της κατάστασής του και τη συνείδηση ότι δεν μπορεί να την αλλάξει ριζικά, αλλά να συμφιλιωθεί μαζί της και να την αγαπήσει σαν τέτοια: ορθώνεται απέναντι σε αυτή τη ζωή, λυγίζοντας ταυτόχρονα κι αυτή η « βελούδινη επανάσταση», είναι που κάνει τον ήρωα ένα συγκλονιστικό και συνταρακτικό πρόσωπο μέσα στην ταπεινότητά του. Υπέροχες ποιητικές εικόνες- η λαμπερή νιότη της έφηβης-αντικείμενο του πόθου του ώριμου άντρα λουσμένη στα κόκκινα ( χρώμα του πάθους) ροδοπέταλα, ο μοναδικός Σπέισι να ξεδιπλώνει όλο το αστείρευτο ταλέντο του στη διάρκεια του έργου, εξαιρετική μουσική επένδυση από τον Τόμας Νιούμαν, έφεραν βροχή τις διακρίσεις: πέντε Όσκαρ στην ταινία, όπως αυτά της καλύτερης ταινίας και α΄ανδρικού ρόλου για τον πρωταγωνιστή και την υποψηφιότητα για τον α΄γυναικείο ρόλο για την εξαιρετική Μπένινγκ. Ένας ύμνος στη ζωή με όλες τις ομορφιές και την παραξενιά της, για όλα αυτά που μας ξεφεύγουν και δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αγγίξουμε..
Λίλη Παπασπυροπούλου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου